وکیل کیست و چه وظایف
وکیل کیست؟
- وکیل به کسی گفته می شود که به جای موکل، اقداماتی را که خود موکل توانایی انجام آن را دارد را برعهده می گیرد. در صورتی که وکالت با سند عادی و یا سند رسمی واگذار گردد، برای انجام امور اداری و یا انجام معاملات می توان استفاده کرد. ولی با وکالت تنظیمی در دفترهای اسناد رسمی نمی توان از سوی فرد حقیقی و یا حقوقی مستقیماً به دادسراها و دادگاه ها رجوع و موضوع وکالت را انجام داد. ولی این امکان وجود دارد که در وکالت رسمی حق انتخاب وکیل دادگستری را اضافه کرد.
- وکیل دادگستری فردی را می گویند که با داشتن پروانه وکالت و عضویت در یکی از کانن های وکلای دادگستری از سوی افراد حقیقی و یا حقوقی دفاع از حقوق موکل و جواب دادن به ادعاها و علل و ارارئه آن ها را در دادسراها و دادگاه ها و ادارات ثبت اسناد و املاک قبول می کند. لذا تنها وکیل دادگستری و یا نماینده حقوقی سازمان های دولتی و یا مدیر شرکت در چارچوب اختیارات قانونی از طرف شرکت و یا موسسه مرتبط این امکان را دارند که در مراجع قضایی، ثبتی و اداری، از سوی موکل و یا شرکت یا موسسه یا مرکزی که نمایندگی داده است، حضور داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر به این لینک مراجعه کنید.
- هر فرد و یا افراد حقوق می توانند که به طور آزادانه از میان وکلای دادگستری، وکیل دادگستری خود را انتخاب نمایند و رابطه بین وکیل و موکل با تنظیم و امضای وکالتنامه و مشخص کردن حق الزحمه وکیل شروع می گردد.
- پرداخت هزینه های پرنده همچون هزینه های دادرسی، آگهی، کپی، کارشناسی، تیپ، اوراق استفاده شده و تماس تلفنی بر عهده موکل می باشد که می بایست با اعلام وکیل آن را بپردازد.
وکالت چیست؟
به موجب ماده 656قانون مدنی :وکالت عقدی است که به موجب آن یکی ازطرفین طرف دیگررا برای انجام امری نایب خود می نماید.
قانون اساسی نیزانتخاب وکیل را به عنوان حق طرفین در همه دادگاه ها ،مورد تایید قرارداده است.
وکالت در لغت به معنی سپردن و واگذار کردن است و در اصطلاح حقوقی، وکالت به عقدی گفته می شود که بر اساس آن یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام کاری به عنوان وکیل انتخاب می کند. در قانون مدنی ایران در ماده 656وکالت اینگونه تعریف شده است: “وکالت به عقدی گفته می شود که بر اساس آن یکی از طرفین، فرد دیگری را برای انجام کاری وکیل خود می نماید.”
با بستن قرارداد وکالت، وکیل و موکل در مقابل هم حق و تکلیف یافته، روابط حقوقی، وظایف و مسئولیت های دو طرفه ای را دارا می باشند.
وکالت از جمله عقدهای بسیار متداول است، که در حال حاضر در صحنه های اجتماعی، بانک ها و اقتصاد بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. وکالت نوعی عقد است که در نهایت به پذیرفتن موکل و ایجاب وکیل نیاز می باشد.
لزوم استفاده از وکیل دادگستری در دعاوی :
آیین دادرسی دارای مسائل دشوارو دقیقی است که احاطه برآنها برای اشخاص غیرحقوقدان ،به آسانی وسرعت میسّرنمیشود.به همین دلیل استفاده از وکیل میتواندبسیارراهگشا باشد.
ممنوعیت دخالت غیروکیل دادگستری :
درایران قاعده براین است که اقامه ی دعوا ودفاع ازآن مستلزم دخالت وکیل دادگستری است.
به موجب ماده 55قانون وکالت مصوب 1315،تظاهربه وکالت وهمچنین مداخله ی اشخاصی که پروانه وکالت دادگستری ندارند درعمل وکالت دادگستری،به قید مجازات ممنوع شده است .
انواع وکالت
وکالت مطق: به این معناست که فردی را برای همه ی کارها وکیل نماید و این وکالت امور اداری و مالی موکل را شامل می شود مانند فروش و یا خرید و یا پرداخت هزینه خانواده که در این بخش اعمال وکیل به اجازه ی موکل نیازی نخواهد داشت.
2-وکالت مقید: در وکالت مقید، مورد وکالت مشخص و تعیین شده می باشد و وکیل باید در همان مورد مشخص، عمل کند، مانند خرید خانه و یا فروش ماشین.
وکالت به سه نوع وکالت رسمی، عادی و شفاهی دسته می شود. مورد وکالت باید موردی باشد که بر اساس قانون و یا به طور طبیعی در انحصار فرد نباشد مانند وکالت در مجلس معامله که می بایست خودش انجام دهد و این امکان را ندارد که فرد دیگری را به عنوان وکیل انتخاب کند. دیگر اینکه خود فرد موکل بتواند آن را انجام دهد، به عنوان مثال فردی که ورشکسته شده است از دخالت در اموال ممنوع بوده و نمی تواند در خصوص آن به فرد دیگری وکالت دهد. برای کسب اطلاعات از وکیل بین الملل به این لینک رجوع کنید.
تعهدات وکیل:
هر زمان از جرم وکیل خساراتی به موکل وارد گردد که مسبب آن وکیل باشد، موظف خواهد بود، وکیل باید در تصرفات و کارهای خود مصلحت موکل را رعایت کند و از اختیارات واگذار شده تجاور نکند. وکیل باید چیزی را که به جای موکل خود دریافت می کند به وی بدهد، اگر برای اعمال مسئله ای دو و یا چند وکیل مشخص شده باشد هیچ نمی تواند بدون دیگری و یا دیگران در مسئله ای دخالت کند و در صورتی که وکیل وکالت در توکیل نداشته باشد نمی تواند اعمال مسئله ای را به فرد دیگری بدهد.
تعهدات موکل: موکل می بایست همه ی تعهداتی را که وکیل در حد وکالت خود برعهده گرفته است را انجام دهد. موکل می بایست همه ی هزینه هایی که وکیل برای انجام وکالت کرده است را بدهد. همچنین موکل می بایست اجرت وکیل را بدهد مگر اینکه در قرارداد وکالت چیز دیگری را قید کرده باشد.
- وکیل در توکیل: به وکیلی گفته می شود که از سوی موکل خود اختیار مشخص کردن وکیل دیگری را برای او داشته باشد.
- وکالت بلاعزل: به وکالتی گفته می شود که وکالت وکیل و یا عدم عزی وکیل حین قرارداد لازمی شرط شده باشد.
- طرق انقضای وکالت: با استعفای وکیل، با عزل موکل، با فوت یا جنون موکل و یا وکیل.
- طرق فسخ وکالت: با از بین بردن متعلق وکالت، با انجام کاری از طرف موکل که منافی با وکالت وکیل باشد و با انجام موضوع وکالت از طریق خود موکل.
وکالت اتفاقی
براساس ماده 2قانون وکالت اشخاصی که دارای معلومات کافی برای وکالت باشنداما پروانه ی وکالت نداشته باشند،میتوانند درسال سه مرتبه با گرفتن جواز وکالت اتفاقی ازکانون مربوط،برای اقربای سببی یا نسبی خودتا درجه دوم ازطبقه سوم وکالت نمایند.
چه تفاوتی بین وکیل پایه یک و پایه دو وجود دارد؟ پاسخ این سوال را در این لینک بخوانید.
وکالت درامورحسبی
برابرماده 15قانون امورحسبی وتبصره ی آن،درامورحسبی اشخاص ذی نفع می توانند شخصا دردادگاه حاضرشده ویا نماینده بفرستند ونیز میتوانند کسی را به سمت مشاور،همراه خودبه دادگاه بیاورند.نماینده دراین ماده اعم ازوکلای دادگستری وغیرآنها است.افزون برآن،دارندگان پروانه ی مشاوره حقوقی قوه ی قضاییه ،نیزمیتوانند وکالت اشخاص را دردادگاه عهده دارشوند.
وکیل معاضدتی
ماده 24قانون وکالت،به کسانی که قدرت تادیه ی حق الوکاله ندارند حق داده است که ازکانون وکلا دراین خصوص تقاضای معاضدت نمایند،که دراینصورت کانون مکلف به معرفی وکیل معاضدتی است.
به همین منظورماده 23قانون مزبور،وکلای دادگستری را مکلف نموده است که همه ساله درسه دعوای حقوقی به عنوان معاضدت قبول وکالت نمایند. برای کسب اطلاعات بیشتر به این لینک مراجعه کنید.
حق انتخاب وکیل درامورکیفری:
به موجب ماده 346قانون آیین دادرسی کیفری درکلیه امور جزایی طرفین دعوا میتوانند وکیل یا وکلای مدافع خودرا انتخاب نمایند.
ماده 347 قانون مزبورنیزبه هرمتهمی حق داده است که ازدادگاه درخواست کندوکیلی برای اوتعیین نماید.
وکیل تسخیری:
به موجب ماده 348قانون آیین دادرسی کیفری درجرائمی که مجازات آن ها سلب حیات،حبس ابد،قطع عضو و…است اگرمتهم وکیل معرفی نکرده ویا وکیل او بدون عذرموجه دردادگاه حاضرنشود،دادگاه باید برای او وکیل تسخیری تعیین نماید.
اثبات وکالت:
وکالت وکیل می بایست درنظردادگاه محرز باشد.درحقیقت،چون علی الاصول تمام اقدامات واعمال وکیل نسبت به موکل،درحدود وکالت نامه،موثروازنظردادگاه نیزبه منزله ی اقدامات واعمال موکل است،وکالت وکیل باید اثبات شود.
آثاروکالت نسبت به وکیل:
وکلای دادگستری،چون به جای اصحاب دعوامیباشند،بایدهمه ی اقدامات واعمالی را که آنها قانونا باید یا میتوانند برای احقاق وحفظ حقوق خودمعمول دارند،درزمان لازم به وکالت ازموکل انجام دهند.
ازجمله اینکه وکلا مکلفند درهنگام محاکمه حضورداشته باشند.مگراینکه دارای عذرموجه باشند.که این موارد درماده 41قانون آیین دادرسی مدنی ذکرشده است.
دعوت از وکیل دردویاچند دادگاه به صورت همزمان:
به موجب ماده 42قانون مزبور:درصورتی که وکیل هم زمان دردو یاچند دادگاه دعوت شودوجمع بین آن ها ممکن نباشد،لازم است دردادگاهی که حضوراوبرابرقانون آیین دادرسی کیفری یاسایرقوانین الزامی باشد،حاضرشود وبه دادگاه های دیگر لایحه بفرستد ویا درصورت داشتن حق توکیل،وکیل دیگری معرفی نماید.
اهمال،قصور و تقصیر وکلا درانجام وظایف وکالتی
اهمال،قصور وتقصیروکلای دادگستری درانجام وظایف خویش عمدتا تخلف انتظامی شمرده میشود وبنابراین مستوجب تعقیب انتظامی وتحمل کیفرانتظامی است،افزون برآن،ممکن است ازنظرمدنی وحتی کیفری موجب مسئولیت وکیل شود.
حق الوکاله وکیل:
وکیل درمقابل قبول وکالت وعلی الاصول به نسبت حجم اقدامات واعمال انجام شده درحدود قرارداد وچنانچه قراردادی دراین خصوص بسته نشده باشد،درحدودتعرفه قانونی،مستحق حق الوکاله است. مطلبی با عنوان عزل وکیل را در این لینک بخوانید.
آثار وکالت نسبت به موکل:
باتحقق وکالت،همه اقدامات واعمالی که وکیل درموضوع وکالت وحدود اختیارات تعیین شده،انجام میدهد به منزله ی اقدامات واعمال موکل است.
مثلا موکل مکلف است هزینه های قانونی را،با اعلام وکیل،درمهلت مقررپرداخت نماید.درغیراینصورت مسئولیت پیامدهای آن به عهده ی وکیل نمی باشد.
پرداخت حق الوکاله
موکل مکلف است حق الوکاله را براساس قرارداد وچنانچه قراردادی بسته نشده باشد براساس تعرفه قانونی حق الوکاله،پرداخت نماید.البته پرداخت نشدن حق الوکاله،تکلیف وکیل درانجام تکالیف قانونی را تا زمانی که وکالت زایل نشده باشد،منتفی نمی نماید.
پایان وکالت
برابرماده 678قانون مدنی،وکالت به عزل موکل،به استعفای وکیل،به فوت یاجنون وکیل یا موکل مرتفع
چه تفاوتی بین وکیل پایه یک و پایه دو دادگستری وجود دارد؟
کلمه وکیل یک واژه ی عربی است و به فردی می گویند که کاری را برعهده وی قرار دهند. این واژه و مشتقات آن بسیار در قرآن مورد استفاده قرار گرفته است و همچنین یکی از اسامی خدا می باشد. کلمه توکل نیز که یکی از کلماتی است که به کار برده می شود جزو این خانواده به شمار می رود، زمانی که می گویند به خدا توکل کن یعنی خدا را وکیل کن. رابطه وکیل و موکل به صورت عقد وکالت می باشد، قانون مدنی در ماده656، وکالت را قراردادی به شمار می برد که بر اساس آن یکی از طرفین طرف دیگر را به منظور انجام امری به عنوان وکیل انتخاب می کند.
مسلماً آیین نامه های قانون مدنی در مورد وکالت، علاوه بر تعریف کلی ماده ذکر شده، حاضر به وکالت برای اعمال حقوقی (قرارداد یا اتباع) می باشد ولی در اینجا موضوع وکالت دعاوی است که به نظر می رسد نوعی مخصوص از قرارداد وکالت می باشد که مشمول اجرای عمل حقوقی نمی گردد و آیین نامه های خاص آن پیرو قرارداد وکیل و موکل، قانون آیین دادرسی مدنی، لایحه استقلال کانون وکلا، قانون وکالت، قانون دریافت پروانه وکالت دادگستری و قانون مدنی می باشد.
با این اوضاع می توان وکالت دادگستری را اینگونه توصیف کرد که به وکیل و یا نمایندگی گفته می شود که امور حقوقی از طرف افراد حقیقی و یا حقوقی در مراجع قضایی در حدود امور محوله به منظور مطالبه و دفاع از حقوق موکل از طریق افرادی که دارای وکالت از مراجع ذی صلاح هستند.
چیزی که باید به آن توجه کرد این است که تنها وکلای رسمی دادگستری این امکان را دارند که از سوی افراد حقوقی و حقیقی در مراجع قضایی اعلام وکالت نمایند. ماده33 قانون آیین دادرسی مدنی معین کرده که وکلا می بایست شرایطی را داشته باشند که بر اساس قانون در مورد وکالت در دادگاه برای آن ها تعیین شده است.
بنابر قانون وکالت مصوب 1315 و لایحه استقلال کانون وکلای مصوب 1333 و قانون کیفیت دریافت پروانه دادگستری مصوب 1376، وکیل در دعوی می بایست فردی باشد که دارای پروانه وکالت از مراجع ذی صلاح برای وکالت دعوی باشد.
بنابراین در دادگاه یا باید با شرافت باشد یا وکیل. همچنین وکیل هم می بایست صاحب پروانه وکالت دادگستری از کانون وکلا و یا مرکز مشاوران قوه قضاییه باشد. با این تعریف در صورتی که الف به ب وکالت رسمی در اقامه دعوی را واگذار نماید، فرد ب طرح دعوی و مداخله در امور قضایی موکل را ندارد مگر اینکه وکیل رسمی دادگستری باشد. هر چند فرد ب می تواند از سوی موکل برای وی وکیل دادگستری نایب کند.
روابط مالی وکیل دادگستری و موکل پیرو عقد فی مابین می باشد. ماده1 مقررات تعرفه حق الوکاله وکلای دادگستری مشخص می کند: «عقد حق الوکاله بر اساس ماده19 لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری مصوب 1333میان وکیل و موکل دارای اعتبار است. در مشخص کردن حق الوکاله اگر عقد در بین نباشد، در خصوص محکوم علیه، مالیات و سهم تعاون این تعرفه بااعتبار می باشد، در صورتی که عقد حق الوکاله پایین تر از مقدار تعرفه وکالتی باشد در خصوص مورد محکوم علبه مبلغ کمتر ملاک می باشد».
نکته ای که باید بدانید این است که هر نوع تظاهر به وکالت با مداخله در انجام وکالت بدون پروانه وکالت جرم می باشد و مجازات آن بر اساس ماده55 قانون وکالت از 1تا 6ماه حبس می باشد.
چه مراجعی پروانه وکالت صادر می کنند؟
هم اکنون دو مرجع رسمی جهت صدور پروانه وکالت موجود می باشد، یکی از آن ها کانون وکلای دادگستری می باشد و یکی دیگر مرکز مشاوران قوه قضاییه که به وکلای ماده187 معروف است، بعد از قبولی وکیل در امتحان ورودی دوره کارآموزی وی آغاز می گردد. وکلای کانون وکلا در دوره کارآموزی تحت نظر وکیل سرپرست خود دارای حق وکالت در پرونده ها می باشند و بعد از به اتمام رسیدن کارآموزی با دادن امتحان جامع، نامه اختبار به شرط قبولی پروانه پایه یک برای آن ها صادر می گردد. ولی وکلای مرکز مشاوران در دوره کارآموزی حق قبول، وکالت در دعاوی را نخواهند داشت اما بعد از به اتمام رسیدن دوره و قبولی در امتحان پایانی پروانه وکالت پایه دو برای وی صادر می گردد. هر چند این وکلا بعد از گذشتن دو سال و قبول شدن در امتحان دیگر می توانند پروانه وکلات پایه یک را دریافت نمایند.
تفاوت بین وکیل پایه یک و دو
وکیل پایه یک دادگستری این امکان را دارد که بدون محدودیت در همه ی محاکم حقوقی و یا کیفری در سراسر کشور اعلام وکالت کند. ولی وکیل پایه دو دادگستری تنها این حق را دارد که در پرونده های کیفری که به جرایم تعزیری حبس کمتر از ده سال، شلاق و جزای نقدی و همینطور پرونده های مالی پایین تر از پنجاه میلیون تومان و خواسته های غیرمالی علاوه بیر اصل نکاح و طلاق و اثبات نسب و نفی نسب مداخله وکالت داشته باشد.
نکته ای که در این بین وجود دارد این است که وکلای دادگستری در دادگاه کل کشور این توانایی را دارند که از حقوق موکل خود دفاع نمایند اما تنها در شهری که پروانه آن را دارا می باشند می توانند دفتر وکالت تاسیس نمایند.
متن سوگند نامه وکیل در زمان دریافت پروانه پایه یک دادگستری
«در این هنگام که قصد دارم به شغل شریف وکالت دست پیدا کنم، به پروردگار متعال قسم یاد می کنم که همیشه قوانین و نظامات را مورد احترام قرار دهم و علاوه بر عدالت و احقاق حق منظوری نداشته باشم و بر خلاف شرافت قضاوت و وکالت اقدام و اظهاری نکنم و نسبت به افراد مقامات قضایی و اداری و همکاران و اصحاب دعوی و دیگر افراد، احترام را رعابت کرده و از اعمال نظریات سیاسی و خصوصی و کینه توزی و انتقام جویی پرهیز کرده و در امور فردی و کارهایی که از سوی اشخاص انجام می دهم راستی و درستی را طریقه خود قرار دهم و از حق دفاع کنم. شرافت من وثیقه این قسم می باشد که ذکر شده است و ذیل قسم نامه را امضا خواهم کرد.»
ایتا
واتساپ